Evaluatie WAP 2008-2011

Evaluatie Wijkactieprogramma Nieuwland 2008-2017 voor de periode 2008-2011

Aanleiding
In 2007 werden door het Rijk veertig wijken in Nederland als krachtwijk aangemerkt. Eén van deze wijken was Schiedam-Nieuwland. Dit leidde tot een samenwerking tussen het Rijk, de gemeente Schiedam, Woonplus en verscheidene partners in Nieuwland. De 40-wijkenaanpak biedt de mogelijkheid een extra impuls te geven aan de verdere ontwikkeling van Nieuwland. Deze extra impuls is eind 2007 verwoord in het Wijkactieprogramma (WAP) van Nieuwland: ‘Een aandachtswijk op de goede weg’.

In de procesgang rond de totstandkoming van het WAP stond de inbreng en betrokkenheid van bewoners, ondernemers en partners centraal. In goede samenwerking is een aantal algemene doelstellingen voor het WAP geformuleerd en zijn er vier samenhangende clusterthema’s bepaald. Voor elk van de thema’s zijn ook doelstellingen geformuleerd. Het gaat om de volgende vier thema’s:

Achter de voordeur
Werken en leren in de wijk
Wonen en veiligheid in de wijk
Ontmoeten in de wijk

Er is geformuleerd en gekwantificeerd tot welk beeld de uitvoering van het WAP in 2017 moet leiden. De ambities, de doelstellingen en de prestatie-indicatoren zijn opgenomen in een charter, een overeenkomst tussen het Rijk en de gemeente Schiedam. In dit charter is ook opgenomen hoe de verwezenlijking van de doelstellingen gefinancierd zal worden, wat de inzet zal zijn van de gemeente en wat de inzet zal zijn vanuit het Rijk. Een overzicht van de prestatie-indicatoren en de stand van zaken is opgenomen in bijlage 4.

De gemeente Schiedam en woningcorporatie Woonplus hebben afgesproken het WAP te monitoren en te evalueren. Het WAP loopt nu ruim drie jaar, een goed moment om te evalueren. In dit evaluatierapport wordt bekeken of de (thema)doelstellingen zijn gehaald, of dat de ontwikkelingen in elk geval de juiste richting op gaan. De monitoring wordt verzorgd door de afdeling Onderzoek & Statistiek van de gemeente Schiedam. De monitor van september 2011 is vastgesteld.

De input voor deze evaluatie komt uit (verslagen van) gesprekken en workshops met zowel interne als externe betrokkenen. Daarnaast heeft ook een aantal notities en beleidsstukken bruikbare input opgeleverd. Bewoners, ondernemers, ambtenaren en vertegenwoordigers van onder meer welzijns-, zorg- en onderwijsinstellingen hebben hun inbreng gehad. Een volledig overzicht is terug te vinden in bijlage 2 en bijlage 3.

In het vervolg zullen allereerst de algemene doelstellingen aan bod komen. Er wordt op hoofdlijnen aangegeven hoe Nieuwland zich de afgelopen drie jaar op verschillende terreinen heeft ontwikkeld. Wat gaat er goed, wat is er verbeterd en waar moet nog aan gewerkt worden?

Vervolgens zullen de vier onderliggende thema’s voor de periode 2008-2011 worden geëvalueerd. Elk thema zal worden afgesloten met de belangrijkste conclusies.

In de gesprekken en verslagen is veel informatie naar boven gekomen ten aanzien van de toekomst. Er zijn aandachtspunten genoemd voor de komende jaren, er zijn aanbevelingen gedaan, kansen benoemd en wensen uitgesproken. Deze informatie zal gebruikt worden voor de doorontwikkeling van het WAP Nieuwland en is terug te lezen in bijlage 1.

Samenvatting en conclusies
In het WAP is omschreven tot welk beeld de uitvoering van het WAP moet leiden. In onderstaand kader zijn de algemene doelstellingen van het WAP onder elkaar gezet. Het WAP heeft een tijdshorizon die tot het jaar 2017 loopt en dus kan drie à vier jaar nadat het WAP van start is gegaan niet worden verwacht dat er al veel doelstellingen behaald zijn. In dit hoofdstuk wordt kort beschreven hoe Nieuwland er op dit moment voor staat. Op welke thema’s is de afgelopen jaren vooruitgang geboekt en op welk vlak is extra inzet wenselijk?

Algemene doelstellingen 2017:

Een levendige wijk waar het prettig wonen en vertoeven is. De wijk kent eveneens een veelzijdige samenstelling, zowel naar buurten en woningen als naar bewoners.
De waardering van de bewoners voor de kwaliteit van het wonen, de leefbaarheid als ook de veiligheid liggen dan beduidend hoger, minstens op het niveau van het stedelijk gemiddelde. Bewoners zijn tevreden met de kwaliteit van hun woning en woonomgeving en zijn actief betrokken bij hun wijk. Er is een stevig netwerk van samenhangende organisaties.
Ouders zijn actief betrokken bij brede buurtscholen/brede scholen voortgezet onderwijs.
Nieuwland heeft een goede aansluiting op stedelijke en regionale voorzieningen. Via een goed functionerend en veilig openbaar vervoerssysteem (metro) kunnen Nieuwlanders zich snel en doeltreffend verplaatsen ten behoeve van het werk of ontspanning.
Nieuwland heeft op sociaal-economisch terrein progressie geboekt. De werkloosheid beweegt zich op het stedelijke gemiddelde (4%). Het gemiddeld opleidingsniveau en besteedbaar inkomen zijn fors gestegen. Jongeren zijn beter opgeleid en vinden de weg naar de arbeidsmarkt. Nieuwe ondernemers vestigen zich graag in de wijk.
Er is een aantrekkelijke winkelroute via de Parkweg, door de Brandersbuurt, naar de binnenstad. De winkelgebieden aan de Mgr. Nolenslaan en Parkweg-Zuid en – Midden zijn opgeknapt en er is een veelzijdig aanbod aan producten en diensten.
Nieuwlanders maken graag gebruik van een goed toegankelijk en aantrekkelijk Beatrixpark, mede door de verscheidenheid aan evenementen die er jaarlijks worden georganiseerd.
In ontmoetingscentra en scholen in het basis- en voortgezet onderwijs is een groot aanbod aan culturele en sportieve activiteiten waarvan jong en oud, vanuit iedere groep in de lokale samenleving gebruik van kan maken en elkaar kan ontmoeten.

Nieuwland is anno 2011 een levendige wijk met een veelzijdige samenstelling, zowel qua bewoners als qua buurten en woningen. Het WAP draagt op een positieve manier bij aan het wonen en leven in Nieuwland. Er is de afgelopen jaren veel bereikt. In 2006 vertoonden nog zeven van de acht buurten in sociaal-economisch opzicht een (forse) achterstand ten opzichte van het stedelijk gemiddelde. In 2010 waren dit nog ‘slechts’ drie buurten. De buurten waar tot nu toe weinig of geen fysieke ingrepen zijn gepleegd scoren onder het gemiddelde.

Er is in de afgelopen jaren vooruitgang geboekt als het gaat om wonen, schoon, heel en veilig, de signalering van problemen achter de voordeur en de samenwerking tussen de verschillende organisaties in de wijk. Dat de wijk zich op verscheidene vlakken positief ontwikkelt blijkt ook uit het rapport van de visitatiecommissie. De commissie was positief over de voortgang en de manier van werken in Nieuwland.

Op fysiek vlak is er veel vooruitgang geboekt. Herstructurering heeft in delen van Nieuwland tot verbeteringen geleid (bijv. Joop den Uyllaan e.o. en Nieuwe Tuinen), zowel qua woningen als qua buitenruimte. In het winkelgebied (Mgr. Nolenslaan en de Parkweg) is de buitenruimte aangepakt en verbeterd. Nieuwland is bovendien, mede door de inzet van de Groene Brigade en de realisatie van ondergrondse containers, schoner geworden. Ook op het gebied van veiligheid is vooruitgang geboekt. Het aantal incidenten rondom de metrostations is fors afgenomen en het aantal aangiftes van geweld en vernielingen is gedaald. Het aantal woninginbraken is in de eerste jaren van het WAP sterk afgenomen maar in 2010 weer sterk toegenomen.

De wijkeconomie van Nieuwland heeft zich de afgelopen jaren positief ontwikkeld. Door de aanpak van de buitenruimte is de uitstraling van de winkelstraten Mgr. Nolenslaan en Parkweg verbeterd. Daarnaast is de winkeliersvereniging Mgr. Nolenslaan nieuw leven ingeblazen, is het keurmerk veilig ondernemen ingevoerd en is er een winkelstraatmanager aangesteld. De samenwerking tussen voortgezet onderwijs en detailhandel heeft zich ook positief ontwikkeld, onder andere in de vorm van (maatschappelijke) stages. Ook zijn er verschillende projecten gestart, zoals de stagewinkel, de werkplekken bij kringloopwinkel ’t Goed en de werkmakelaar. In juni 2011 is er een plan van aanpak wijkeconomie voor Nieuwland opgesteld waarin acties zijn geformuleerd voor de korte en middellange termijn.

De samenwerking tussen betrokken partijen is in sommige gevallen echt verbeterd sinds de start van het WAP. Door het WAP zijn zaken gerealiseerd waar men anders niet aan toegekomen was en is er meer samenhang gekomen in reeds lopende projecten. Verbindingen worden sneller gemaakt, er is een netwerk ontstaan. Ook met en ten aanzien van de bewoners. Betrokken partners moeten aangehaakt blijven en daarom is afstemming van belang. Incidenteel gebeuren er nog activiteiten zonder dat betrokken partners het weten. Het WAP functioneert als het cement tussen de projecten. Communiceren over de successen die worden behaald in het kader van het WAP kan beter.

Voor het realiseren van de geformuleerde ambities is het cruciaal dat bewoners meedoen en zich mede verantwoordelijk voelen voor hun wijk. Vrijwillige inzet en betrokkenheid van buurtbewoners moet gestimuleerd worden. Participatie is een goede manier om bewoners en instellingen aan elkaar te verbinden. Hier is sinds de start van het WAP dan ook fors op ingezet. Als het gaat om de participatie van de bewoners in Nieuwland is het enerzijds zo dat er meerdere groepen van bewoners actief zijn in de wijk, er de afgelopen jaren meerdere culturele activiteiten hebben plaatsgevonden in Nieuwland en dat de WAP avonden en het wijkoverleg druk bezocht worden. Anderzijds is de participatie van wijkbewoners aan het wijkoverleg en gerelateerde overleggen eenzijdig. Het zijn vaak dezelfde mensen die zich laten zien bij bijeenkomsten. Veel van hen zijn autochtone 55+-ers. De allochtone bewoners van Nieuwland zijn nog in mindere mate aanwezig. Zij hebben hun eigen netwerken. Er is de afgelopen tijd veel aandacht aan besteed om via deze netwerken met hen in contact te komen. Er is nu meer contact met allochtone bewoners, onder andere via het Brede School concept en Stichting Multicultureel Schiedam.

Als het gaat om participatie lijkt het te werken om op een informele manier relaties te leggen, netwerken te laten ontstaan vanuit de bewoners. Het systeem van de vouchers voor de uitvoering van ideeën van bewoners werkt goed. Het werkt activerend, er komen buurtgebonden en kleinschalige bewonersinitiatieven uit naar boven. Het is belangrijk dat er bottom-up wordt gewerkt, de bewoners van Nieuwland geven op die manier mede richting aan de uitvoering.

Er is nog veel inzet nodig om de doelstellingen te behalen. Op een aantal onderdelen staat Nieuwland er nog steeds niet goed voor. Het aantal niet werkende werkzoekenden is fors toegenomen, armoede is nog altijd een probleem, er is op een aantal plekken overlast van hanggroepen en als het gaat om gezondheid en veiligheid scoort de wijk niet goed. Bovendien zou het imago van Nieuwland nog verbeterd kunnen worden.

De problematiek in buurt 63 (Johan de Wittsingel/Donker Curtiusstraat en omgeving) is alarmerend. Er is sprake van problemen achter de voordeur, de gemiddelde cito scores zijn zeer laag, er is sprake van armoede en gezondheidsproblemen, het aantal verhuisbewegingen is hoog, de werkloosheid is hoog en de sociale samenhang is gering. Analyse en signalering zijn hier belangrijk.

De sociale problematiek in de straten tussen de Doctor Schaepmansingel en de P.J. Troelstralaan is ook duidelijk. Het Wibautplein met haar dichtgetimmerde winkels bevordert het thuisgevoel daar geenszins. Er is nog niet veel gedaan in deze buurt. De start van de herstructurering kan aangegrepen worden om in dit deel van Nieuwland aan de slag te gaan.

Ten aanzien van de samenwerking en communicatie tussen de verschillende partijen zijn er ook nog stappen te zetten. Het samenwerken in de uitvoering gaat over het algemeen goed, ten aanzien van het maken van beleid kan de samenwerking verder versterkt worden. De betrokkenheid bij het WAP en het vermogen en de wil om buiten de kaders te denken ontbreekt gedeeltelijk. Er kunnen meer verbanden worden gelegd, ook intern binnen de gemeente. De communicatie kan beter en de snelheid van handelen mag verhoogd worden.

Niet alle partners die het WAP hebben ondertekend hebben de afgelopen jaren betrokkenheid getoond. Sommige partners vragen zich af in hoeverre een wijkgerichte aanpak succesvol kan zijn als niet iedereen het programma support en zich verantwoordelijk voelt. Om successen te boeken is het belangrijk om je ankers in de wijk te hebben. De infrastructuur ligt er, de verbindingen kunnen meer gelegd en gezocht worden.

Conclusies:

Er is de afgelopen jaren veel bereikt maar er liggen nog grote uitdagingen.
Fysieke ingrepen en herstructurering van delen van Nieuwland hebben een positief effect op (delen van) de wijk gehad.
Op het gebied van gezondheid scoort Nieuwland een stuk slechter dan het stedelijk gemiddelde.
Er zijn veel activiteiten en projecten die worden georganiseerd voor en door bewoners. Koester dit en houd dit vast. De participatie van bewoners is verbeterd. Er ligt nog een uitdaging om ook jongeren en allochtonen beter te bereiken en te activeren. Het werkt om bewoners in een vroeg stadium te betrekken in projectplannen of eigen initiatieven te laten ontwikkelen (bijvoorbeeld aan de hand van de vouchers).
Op het gebied van veiligheid en overlast heeft de wijk zich zowel positief als negatief ontwikkeld. Het gaat nog niet goed in Nieuwland.
In het winkelgebied hebben veel positieve ontwikkelingen plaatsgevonden. Deze ontwikkeling moet de komende jaren worden doorgezet. De inzet van de winkelstraatmanager en het plan van aanpak wijkeconomie kunnen hier aan bijdragen.
De samenwerking tussen partners onderling en met de bewoners in de wijk is verbeterd. Er is een netwerk ontstaan. Er is nog winst te behalen, er kunnen meer verbindingen worden gelegd.
Niet alle partners van het WAP hebben hun betrokkenheid getoond. Het lijkt erop dat een gedeelde ambitie ontbreekt.
Successen kunnen meer en beter gevierd worden, met de bewoners.
In buurt 63 en de buurt rondom het Wibautplein gaat het op verschillende gebieden niet goed. Dit zijn aandachtsgebieden voor de komende jaren. De problematiek vraagt om een integrale aanpak.

Evaluatie per thema
De in het wijkactieprogramma Nieuwland benoemde ambities zijn uitgezet langs vier thema’s. Deze vier thema’s zullen in het vervolg van deze evaluatie aan bod komen. Bij elk thema worden de bij aanvang van het WAP geformuleerde doelstellingen nog eens op een rijtje gezet en wordt er afgesloten met de belangrijkste conclusies.

Thema 1: Achter de voordeur
Achter de voordeur is soms sprake van een complexe problematiek. Vaak zijn er verschillende organisaties (woningcorporaties, politie, maatschappelijk werk, jeugdgezondheidszorg, welzijn, werk en inkomen, schuldhulpverlening, onderwijs, jeugdzorg, ggz en huisartsen) bij de aanpak van de problemen betrokken. Met het WAP ligt er een strategie waarmee de opeenstapeling van problemen bij kansarme huishoudens en de problemen in Nieuwland effectief kunnen en moeten worden aangepakt.

Doelstellingen achter de voordeur 2017:

Centraal staat het via een integrale benadering van de aanpak van “multi-probleem” situaties van gezinnen beter kunnen oppakken en begeleiden van deze gezinnen. Daardoor kan het (bereiken van) resultaat aanzienlijk worden vergroot. Het gaat om het tegengaan van versnippering in hulp, of dienstverlening, een efficiëntere en effectievere hulpverlening, het voorkomen van grote sociale problemen, alsmede het ontwikkelen van sluitend (keten)beleid.
De aanpak van personen in de bijstand met een grote afstand tot de arbeidsmarkt wordt verbeterd, met meer kansen op uitstroom.
Burgers in Nieuwland die met ernstige sociale problemen kampen en in beeld zijn wordt passende hulpverlening aangeboden en ze worden gevolgd.
Alle ouders, jeugdigen en kinderen moeten voor alle hulp terecht kunnen bij een laagdrempelig en herkenbaar Centrum voor Jeugd en Gezin.

In de afgelopen jaren zijn er stappen gezet als het gaat om de signalering van de problematiek achter de voordeur. Onder andere door het project Samen Buurten zijn problemen achter de voordeur zichtbaarder geworden. Het project Samen Buurten is in een aantal buurten actief geweest en weet veel bewoners te bereiken (500 huishoudens in de periode 2008-2010) en hen – indien nodig / gewenst – te stimuleren óf professionele hulp te zoeken óf actief te worden, in bijvoorbeeld vrijwilligerswerk. Zaken die aan de orde komen hebben veelal betrekking op schuldenproblematiek, eenzaamheid, kwaliteit van huisvesting en beheersing van de Nederlandse taal. Het project heeft geleid tot twee nieuwe initiatieven: een wandelgroep van circa 45, voornamelijk allochtone, vrouwen en het project Buurtstenen/‘Groene Balkons’.

Voor de aanpak van multi-probleem situaties is in Nieuwland in 2009 het wijkzorgteam gestart. Ondanks dat het team multi-probleem gevallen heeft aangepakt is het niet zo van de grond gekomen als het bedoeld was. Het wijkzorgteam heeft niet de juiste vorm gekregen, er zijn te weinig verantwoordelijkheden en te weinig medewerkers aan het wijkzorgteam toebedeeld. De hulpverlening vanuit het team, de outreachende werkwijze en het opereren in een netwerk is goed verlopen. Er is besloten het wijkzorgteam als organisatie af te bouwen en de sucesvolle elementen onder te brengen bij het Lokaal Zorgnetwerk.

Er is nog steeds sprake van problemen achter de voordeur. Met name als het gaat om gezondheid en problemen op financieel gebied (o.a. werkloosheid en armoede). Deze problemen vergen een systeemgerichte aanpak. In het geval van multi-probleem situaties dienen alle problemen van het gezin te worden aangepakt. De gezondheidstoestand in Nieuwland vergt meer op deze wijken toegespitst beleid cq extra inzet. Ongeveer 25% van de bewoners van Nieuwland ervaart zijn/haar eigen gezondheid als matig of slecht. Als het gaat om bijvoorbeeld diabetes, hoge bloeddruk, obesitas en eenzaamheid liggen de gemiddelden in Nieuwland boven het stedelijk niveau.

Om de problemen op financieel gebied te bestrijden zou het goed zijn extra inzet te plegen op projecten ter bevordering van de sociale stijging (werk, empowerment).

Er is in de afgelopen jaren veel winst geboekt als het gaat om integraal werken. Er is een netwerk opgebouwd, de verschillende partijen weten elkaar beter te vinden. Toch is er op dit vlak nog veel te winnen. De uitwisseling van kennis en informatie tussen de betrokken partijen kan nog verder verbeterd worden. Er kunnen meer verbindingen worden gelegd. Bijvoorbeeld tussen het basisonderwijs en welzijnsorganisaties.

Conclusies:

De aanpak van de problematiek achter de voordeur ligt op koers en moet zeker worden voortgezet.
Er zijn stappen gezet als het gaat om de signalering van problemen achter de voordeur. Het project Samen Buurten heeft hier een belangrijke rol in gespeeld.
Er is nog altijd sprake van problemen achter de voordeur, met name op het vlak van gezondheid en financiële problemen.

Thema 2: Werken en leren in de wijk
Het thema Werken en leren in de wijk wordt geëvalueerd aan de hand van drie subthema’s: arbeidsmarkt, jeugd en onderwijs en winkelgebied. In onderstaand kader zijn de doelstellingen voor het thema werken en leren in de wijk opgenomen.

Doelstellingen werken en leren in de wijk 2017:

De winkelgebieden Parkweg-Zuid, Parkweg-Midden en Mgr. Nolenslaan zijn fysiek opgeknapt en aantrekkelijke winkelgebieden geworden.
De leegstand winkeloppervlakte bedraagt maximaal 5% (per 1 januari 2007 bedroeg dit 17%).
De kooporiëntatie van Schiedammers op Nieuwland met betrekking tot dagelijkse artikelen is gestegen naar 15% (in 2004 was dit 12%).
Het aantal ondernemingen is met 12% (in aantallen: 30) toegenomen (totaal aantal in 2006 bedroeg 243).
Het aantal niet-werkende werkzoekenden in Nieuwland is met gemiddeld 5% per jaar gedaald ten opzichte van de situatie per 1-1-2008.
Het bereik van de doelgroep vve is vergroot naar 100% (huidige GSB-doelstelling gaat uit van een vve bereik van 58%).
Alle voortijdig schoolverlaters worden teruggeplaatst in het onderwijs of een traject richting werk. In het cursusjaar 2004-2005 bedroeg het aantal vsv-ers 103.
90% van de jongeren in Nieuwland in de leeftijdscategorie van 18-23 jaar haalt een startkwalificatie of gaat naar school.
Integratie houdt in dat burgers die van elders afkomstig zijn volwaardig meetellen en meedoen. Daarvoor is het van belang dat men de Nederlandse taal beheerst, werk heeft of anderszins sociaal actief is en meedoet in het maatschappelijk leven. Ambitie is dat in 2011 van alle in de wijk Nieuwland aangeboden inburgeringstrajecten 80% duaal is.
Bewoners coachen elkaar op basis van het inburgeringstraject en worden wegwijs gemaakt in de samenleving en op goed bereikbare en beschikbare plaatsen (zoals scholen, bibliotheek) worden (interetnische) conversatieplekken ingericht.

Arbeidsmarkt
In Nieuwland is het effect van de economische crisis duidelijk voelbaar. Na een aanvankelijke daling (2008 ten opzichte van 2007) is het aantal niet werkende werkzoekenden fors gestegen (van 710 in 2008 naar 1017 in 2011). Het gemiddeld netto besteedbaar huishoudeninkomen is nauwelijks gestegen en ligt zo’n 15% onder het stedelijk gemiddelde. In buurt 63 ligt het zelfs 26% onder het stedelijk gemiddelde.

Het percentage van de bevolking in de leeftijd van 15 t/m 64 jaar dat een uitkering (WWB, IOAW of IOAZ) heeft is iets gestegen ten opzichte van 2008. In 2011 bedraagt dit percentage 8,4%, in 2008 was dit 8,3%.

Jongeren verliezen in een economisch minder goede tijd vaak als eerste hun baan en vinden bovendien moeilijk een nieuwe baan. Nieuwland onderscheidt zich in deze positief noch negatief als het gaat om jongerenwerkloosheid.

Er lopen verschillende projecten in Nieuwland die een positief effect hebben op de participatie in de wijk, bijvoorbeeld Samen Buurten, Buurtpreventie, de Lichtblauwe Brigade, Keurmerk Veilig Ondernemen en Watch Out. De participatie met behulp van gesubsidieerde banen (onder andere Woonplus College en de Groene Brigade) werkt goed. Het is echter een vrij dure voorziening, waar het rijk zwaar op bezuinigt. Ook hier is het effect van de economische crisis voelbaar.

Jeugd en onderwijs
In het onderwijs is in de afgelopen drie jaar resultaat geboekt. In 2010 is 85% van de voortijdig schoolverlaters teruggeplaatst in het onderwijs of een traject richting onderwijs of werk.

De schooluitval in het voortgezet onderwijs is enorm teruggedrongen, onder meer door de inzet van de leerplichtambtenaren. De knelpunten, als het gaat om schooluitval, zitten bij alle overgangen naar een ander onderwijstype. Op dit moment is vooral de uitval op het MBO het probleem.

Er lopen verschillende projecten om schooluitval te voorkomen (onder andere van Lentiz, SWS Welzijn, OSG Schiedam, het JIT-team en FlexusJeugdwerkplein). Het is belangrijk om jongeren perspectief te bieden op scholing en werk en hen niet in een negatieve spiraal (schooluitval, werkloosheid, overlast, et cetera) terecht te laten komen.

En er zijn meer goede ontwikkelingen: In 2010 had 75% van de Nieuwlandse jongeren in de leeftijdscategorie van 18-23 jaar een startkwalificatie. In 2007 was dit nog 70%.

Ook zit er een stijgende lijn in het bereik van de doelgroep voor voor- en vroegschoolse educatie en werkt de verlengde schooldag voor het basisonderwijs goed. Tot slot leidt het jongerenwerk op een aantal plekken (bijvoorbeeld de brassband en het Cruyff Court) tot goede resultaten.

Winkelgebied
De Mgr. Nolenslaan en de Parkweg voorzien in de dagelijkse behoefte van de bewoners van Nieuwland. Er is in de afgelopen jaren veel gebeurd in dit winkelgebied. De buitenruimte op de Parkweg en het westelijke deel van de Mgr. Nolenslaan is aangepakt. Het oostelijk deel van de Mgr. Nolenslaan moet nog volgen. De opknapbeurt is zeer gewaardeerd door de winkeliers en het winkelend publiek. Op de Parkweg heeft de vastgoedeigenaar de gevels van de winkelpanden opgeknapt. Er is nog geen sprake van een duidelijke en aantrekkelijke fiets- of wandelroute vanuit het Beatrixpark, over de Parkweg, door de Brandersbuurt naar de binnenstad.

Op het fysieke vlak zijn de ontwikkelingen positief en ook de cijfers omtrent leegstand stemmen positief; er is relatief weinig leegstand; in oktober 2011 twee winkelpanden (in totaal ca. 320 m²) op de Mgr. Nolenslaan en drie winkelpanden (in totaal ca. 425 m²) op de Parkweg.

Op sociaal vlak zijn er nog problemen in het winkelgebied. Hanggroepen zorgen met name op de Mgr. Nolenslaan voor overlast en een onveilig gevoel bij bewoners en bezoekers. Hoewel de situatie de afgelopen tijd wel verbeterd is, is deze nog steeds problematisch te noemen. De constatering van winkeliers dat bezoekers voornamelijk gericht boodschappen doen in Nieuwland en het ‘echte winkelen’ er niet meer wordt gedaan zal hier verband mee houden.

Sinds 2009 is er een winkelstraatmanager in het winkelgebied actief. De winkeliers zijn positief over de inzet en het functioneren van de winkelstraatmanager in het winkelgebied, het levert concrete resultaten op. Het feit dat de winkeliersvereniging nieuw leven is ingeblazen en het keurmerk veilig ondernemen is ingevoerd zijn hier voorbeelden van. Daarnaast wordt er ook steeds meer door winkeliers samengewerkt met onderwijsinstellingen in de wijk, met name ten aanzien van (maatschappelijke) stages. De winkelstraatmanager ondersteunt de winkeliers in de gezamenlijke promotie van het winkelcentrum.

Er is in juni 2011 een plan van aanpak wijkeconomie opgesteld voor Nieuwland. Hierin worden suggesties voor maatregelen gedaan en ideeën genoemd die het winkelgebied een impuls kunnen geven.

Conclusies:

Het effect van de economische crisis is duidelijk merkbaar. Het aantal niet werkende werkzoekenden is fors gestegen en het gemiddeld netto besteedbaar huishoudeninkomen ligt 15% onder het stedelijk gemiddelde.
De ontwikkelingen ten aanzien van schooluitval en het behalen van een startkwalificatie door jongeren zijn positief.
In het winkelgebied hebben veel positieve ontwikkelingen plaatsgevonden. Deze ontwikkeling moet de komende jaren worden doorgezet. De inzet van de winkelstraatmanager en het plan van aanpak wijkeconomie kunnen hier aan bijdragen.
De overlast van hanggroepen in het winkelgebied is gereduceerd maar nog altijd aanwezig.

Thema 3: Wonen en veiligheid in de wijk
Het thema Wonen en Veiligheid wordt geëvalueerd aan de hand van drie subthema’s: wonen, veiligheid en leefbaarheid (schoon en heel).

Doelstellingen wonen en veiligheid in de wijk.
In 2011 moeten de volgende ambities op het gebied van veiligheid zijn verwezenlijkt:

Het aantal woninginbraken is gedaald met 20% (t.o.v. 2006: 169 inbraken).
De overlast in Nieuwland is met 10% verminderd (t.o.v. 2007, gemeten door indicatorscore).
In 2017 moeten de volgende ambities zijn verwezenlijkt:
De verloedering van de openbare ruimte in Nieuwland is met 15% verminderd (t.o.v. 1-1-2008).
De overlast in Nieuwland is met 15% verminderd (t.o.v. 1-1-2007).
Het aantal woninginbraken is gedaald met 40% (t.o.v. 2006: 169 woninginbraken).
Het aandeel Nieuwlanders dat zich in de eigen woonomgeving wel eens onveilig voelt is gedaald tot het stedelijk gemiddelde (2017).
Het aantal fietsendiefstallen is gedaald tot het stedelijk gemiddelde (2017).
Het Beatrixpark is een kindvriendelijk en veilig park waar bewoners graag ontspannen, recreëren en sporten.
Het rapportcijfer betreffende de kwaliteit van de woonomgeving is toegenomen tot het stedelijk gemiddelde (2017).
Duurzame versterking van de functie/mogelijkheden van de groenstructuur, mede in het kader van de verbetering van de kwaliteit van de woonomgeving.
Schiedam wil in Nieuwland zwerfvuil aanpakken en zal na 1 april 2008 hiervoor een subsidieaanvraag indienen bij het ministerie van VROM.

Wonen
Een deel van Nieuwland (onder andere Over Het Water en Nieuwe Tuinen) is reeds door sloop/nieuwbouw succesvol verbeterd en er staat nog een aantal projecten op stapel. De herstructurering heeft tot meer gedifferentieerde woonmilieus en een verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte geleid. Om het relatief eenzijdige woningaanbod in Nieuwland te verruimen moet deze herstructurering worden voortgezet.

Er zijn ook buurten die de afgelopen jaren geen extra aandacht hebben gehad; de Johan de Wittsingel en omgeving, de M.C.M. de Grootstraat en omgeving en de Troelstralaan/Dr. Schaepmansingel zijn aandachtsgebieden voor de komende tijd. Herstructurering of renovatie van de woningvoorraad en aanpak van de buitenruimte is hier gewenst. Een deel van deze woningen heeft nog enkel glas, verouderd sanitair en geen centrale verwarming.

Er is behoefte aan eengezinswoningen in Nieuwland, zowel huur als koop. Het aandeel eengezinswoningen in de totale woningvoorraad is de afgelopen drie jaar al toegenomen (naar 13,2 % in 2010), deze beweging zou mogen worden doorgezet.

Het aantal verhuisbewegingen is nog steeds hoog in Nieuwland; 160 op de 1000, tegenover 127 op de 1000 op stedelijk niveau. Dit bevordert de sociale cohesie niet. Uit de verhuisstromen blijkt dat Nieuwland veel instroom van lage inkomens uit de krachtwijken van Rotterdam kent.

Leefbaarheid (schoon en heel)
De ontwikkelingen ten aanzien van schoon en heel zijn positief. De verloedering van het openbaar gebied is sinds 2007 sterk verminderd. De score is voor Nieuwland zelfs lager (beter) dan voor Schiedam totaal. Nieuwland is de laatste jaren schoner geworden, de vereiste beeldkwaliteit wordt gehaald. De ondergrondse containers en de inzet van de Groene Brigade hebben hier zeker een rol in gespeeld. Ook de inzet van bewoners bij de wijkschouwen, de Lichtblauwe Brigade, Thuis Op Straat en Watch Out dragen bij aan het bereiken van de doelen ten aanzien van schoon en heel.

Verbetering is bijvoorbeeld goed zichtbaar op de Mgr. Nolenslaan, die voorheen een rommelige uitstraling had. Hier wordt nu regelmatig schoongemaakt en dat resulteert in een winkelstraat die er goed uitziet.

Veiligheid
De veiligheidsbeleving loopt terug in Nieuwland. Van alle wijken in Schiedam voelen bewoners van Nieuwland zich het minst veilig. De problematiek met betrekking tot overlast (van jongeren, buren e.d.) neemt toe in de wijk. In het winkelgebied (Mgr. Nolenslaan en Parkweg), rond het Cruyff Court (met name in 2010) en op het dr. Willem Dreesplein is sprake (geweest) van overlastgevende (hang)groepen. Overlastlocaties worden ad hoc aangepakt, waardoor overlast fluctueert door verplaatsing. Onder de overlastgevers bevindt zich een kleine groep criminele jongeren.

Om de overlast die met name Antilliaanse mannen op de Mgr. Nolenslaan veroorzaken tegen te gaan en deze mannen adequate hulp te bieden is het project ‘inloop Antilliaanse mannen’ op het Dreesplein van start gegaan. Inmiddels is het project uitgebreid naar twee groepen. Een aantal mannen is uitgestroomd naar (vrijwilligers)werk. De groep doet in Nieuwland klusjes voor de wijk. De overlast op de Mgr. Nolenslaan is verminderd, maar er verblijven nog regelmatig Antillianen, die geen deel uitmaken van het project, op de Mgr. Nolenslaan. Met de politie en de afdeling handhaving en vergunningen wordt gezocht naar een oplossing om de overlast die deze groep soms veroorzaakt te verminderen.

Het aantal woninginbraken is in de eerste jaren van het WAP nog sterk afgenomen maar in 2010 was er weer een forse toename te zien in het aantal woninginbraken. Over het algemeen kan gesteld worden dat het aantal woninginbraken nog steeds veel te hoog ligt.

Er zijn ook positieve ontwikkelingen. Het aantal incidenten dat plaatsvond rond de metrohaltes Troelstralaan en Parkweg is met 80% gedaald (van 400 in 2008 naar 80 in 2010). De inzet van Watch Out, de Lichtblauwe Brigade, Buurtpreventie en TOS heeft een positief effect. Buurtpreventie zou wel meer zichtbaar in de wijk mogen worden.

Het cameratoezicht in het kader van overvalpreventie op de Mgr. Nolenslaan werkt positief en de keurmerken veilig wonen, veilige woonomgeving en veilig ondernemen leiden ook tot verbeteringen.

In het WAP is de inzet van vier wijkagenten vastgelegd en die wijkagenten zijn er ook gekomen. Er is de afgelopen jaren veel gedaan maar er is ook nog veel werk te doen. De lijnen van en naar de wijkagenten zijn kort en de samenwerking met andere organisaties in de wijk verloopt goed. Ook jongerenwerk doet goede dingen in Nieuwland. Echter, de werktijden van jongerenwerk, politie en Lichtblauwe Brigade passen niet bij het gedrag van de jongeren. Na 21.30 uur is er geen of weinig capaciteit om jongeren te corrigeren. Voor omwonenden is het aanspreken van jongeren op hun gedrag lastig. Dit leidt al snel tot meer overlast. Ook zijn ouders lang niet altijd aanspreekbaar op het gedrag van hun kinderen.

Tot slot het Beatrixpark. In en rondom het park is het een en ander verbeterd ten aanzien van de veiligheid. Er is cameratoezicht aan het begin van het park en er is andere verlichting aangebracht. Desondanks ervaren de bewoners het Beatrixpark, zeker ’s avonds en ’s nachts, niet als veilig. De twee tunnels bij de entree (kant van de Parkweg) zijn geen prettige plekken. In het park is overigens ook het BBQ-veld aangepakt. Er wordt veel gebruik gemaakt van deze plek.

Conclusies:

De herstructurering heeft tot meer gedifferentieerde woonmilieus en een verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte geleid.
Een aantal buurten (M.C.M de Grootstraat e.o., Johan de Wittsingel e.o., Dr. Schaepmansingel e.o.) heeft de afgelopen jaren weinig (extra) aandacht gehad. Dit zijn aandachtsgebieden voor de komende tijd.
Op het gebied van veiligheid zijn er positieve resultaten behaald (aantal incidenten rond de metrohaltes daalt, aantal vernielingen is afgenomen) maar zijn ook negatieve ontwikkelingen waarneembaar (de veiligheidsbeleving loopt terug, de problematiek met betrekking tot overlast neemt toe). Als het gaat om veiligheid moet er de komende jaren nog veel gebeuren om van Nieuwland een wijk te maken waar het prettig wonen is.
De ontwikkelingen ten aanzien van schoon en heel zijn positief. De verloedering van het openbaar gebied is sinds 2007 sterk verminderd.

Thema 4: Ontmoeten in de wijk
Het vierde en laatste thema is Ontmoeten in de wijk. Een thema waarbij betrokkenheid, verantwoordelijkheid en samen leven centraal staan.

Doelstellingen ontmoeten in de wijk 2017:
Realisatie en uitvoering van een actieprogramma langs twee centrale sporen, “Taal en Talent” en “Kunst, Cultuur en Sport” met als doel een synthese te krijgen van de bijdragen van bewoners, lokale en regionale partners in het veld (waaronder scholen en jongeren) en de gemeente.

In 2017 moeten de volgende ambities zijn gerealiseerd:

Het aandeel Nieuwlanders dat gehecht is aan de eigen woonomgeving is gestegen naar het stedelijk gemiddelde.
Het aandeel Nieuwlanders dat zich medeverantwoordelijk voelt voor de leefbaarheid in de eigen woonomgeving is gestegen naar het stedelijk gemiddelde.
Nieuwland is een kindvriendelijke woon- en leefomgeving.
Ouders zijn actief betrokken bij brede buurtscholen/brede scholen, voortgezet onderwijs en in ontmoetingscentra. In het basis- en voortgezet onderwijs is een groot aanbod aan culturele en sportieve activiteiten waar iedereen gebruik van kan maken en elkaar kan ontmoeten.

Sinds de start van het WAP is er veel bereikt op het vlak van sociale cohesie. De vele projecten die vanuit het WAP gestart zijn, zijn hier mede debet aan. Meer bewoners participeren en bewoners ondernemen meer met elkaar. Toch behoort Nieuwland, als het gaat om sociale cohesie, nog tot de slechtst scorende wijken van Schiedam. De snelle doorstroom van bewoners in een aantal delen van de wijk bevordert de sociale cohesie niet. De fysieke herstructurering van enkele delen van Nieuwland zou er op de langere termijn toe kunnen leiden dat de sociale cohesie toeneemt.

Als het gaat om de mate waarin bewoners gehecht zijn aan de eigen woonwijk is er de afgelopen jaren een stijgende lijn zichtbaar. De score bevindt zich ongeveer op hetzelfde niveau als het stedelijk gemiddelde. Dat geldt ook voor het gevoel van medeverantwoordelijkheid voor de buurt. Nieuwland scoort op dit punt beter dan gemiddeld in Schiedam.

Bewoners van Nieuwland ontmoeten elkaar onder andere in het wijkcentrum op het dr. Willem Dreesplein, in ’t Puttertje en sinds kort ook in het schoolrestaurant van het Pronovacollege. Hier vinden verschillende activiteiten plaats, het wijkcentrum wordt bezocht door jong en oud. Nieuwland bestaat echter uit verschillende buurtjes. In sommige buurtjes is behoefte aan een ontmoetingsplaats. Het Wibautplein is bijvoorbeeld een aandachtspunt. Dit plein ligt tot en met 2016 braak, in de tussentijd zou hier iets voor bewoners moeten worden opgezet waarbij ontmoeten centraal staat.

Sinds de aanvang van het WAP is er veel gedaan op het gebied van sport, voor jong en oud. Er is een wandelgroep gestart voor (allochtone) vrouwen, alle scholen in de wijk hebben een functionaris onderwijs en sport en er wordt veel samengewerkt met de wijksportvereniging. Er wordt op het vlak van sport goed samengewerkt tussen de scholen in de wijk. In de zomer van 2010 is er bovendien een Cruyff Court en een Krajicek Playground in de wijk geopend, waar veel gebruik van wordt gemaakt. In enkele buurten van Nieuwland, zoals de buurt rond de Johan de Wittsingel, is het slecht gesteld met de kindvriendelijkheid.

Conclusies:

De sociale cohesie is toegenomen maar Nieuwland behoort nog tot de slechts scorende wijken van Schiedam. De snelle doorstroom van bewoners bevordert de sociale cohesie niet.
De ontwikkeling ten aanzien van de gehechtheid aan de wijk en de mate van medeverantwoordelijkheid is positief.
Er zijn veel projecten voor en door bewoners gestart sinds de start van het WAP. Meer bewoners participeren, er is veel dynamiek. Er zijn veel goede initiatieven geweest. Bewoners kunnen zelf, met mensen uit hun netwerk, veel bereiken. Voor professionele organisaties uit de wijk kan het in sommige gevallen voldoende zijn om faciliterend op te treden.

Bijlage 1: Aandachtspunten, kansen en wensen voor de komende vijf jaar
Aandachtspunten

Achter de voordeur

De cijfers/scores in buurt 63, de Staatsliedenbuurt, zijn alarmerend. Er is sprake van problemen achter de voordeur, de cito-scores bevinden zich op een gemiddelde van 524 (tegenover 528 in Nieuwland en 532 in Schiedam), de werkloosheid is er het hoogst van Nieuwland en de inkomens zijn het laagst. Deze buurt moet integraal aangepakt worden.
Samen Buurten wordt gezien als een bijzonder succesvol hulpverlenings- en participatieproject. Dit zou de komende jaren moeten worden voortgezet.
In de komende jaren zal er, nog meer dan tot nu toe gedaan is, moeten worden ingezet op het bereiken en activeren van moeilijk bereikbare groepen.
In het kader van nazorg: Het volgen van personen/gezinnen die een hulpverlening traject doorlopen hebben.
De sociale problematiek in de straten tussen de Doctor Schaepmansingel en de P.J. Troelstralaan. De start van de herstructurering kan aangegrepen worden om in dit deel van Nieuwland aan de slag te gaan.

Werken en Leren

Het is van belang te bekijken hoe beter gebruik gemaakt kan worden van de kracht/energie van jongeren zelf. Wie (binnen de groep of van buiten) kan bijvoorbeeld als sleutelfiguur fungeren?
Er is de afgelopen jaren nog niet veel verbeterd aan de aansluiting van de Mgr. Nolenslaan en de Parkweg. In geen van beide straten is goed zichtbaar dat er nog een tweede winkelstraat in het gebied is.
Er moet energie in worden gestoken om Lentiz, dat verhuisd is naar Schiedam-Oost, betrokken te houden bij Nieuwland. Op het gebied van onder andere stages kunnen er verbanden worden gelegd met winkeliers, ondernemers en instellingen in Nieuwland.
Een aanzienlijk percentage van de kinderen uit Nieuwland gaat buiten de wijk naar school.
Talentontwikkeling van jongeren is een belangrijk thema, waar de komende jaren blijvend op moet worden ingezet om het streefpercentage van 90% (startkwalificatie in 2017) te halen.
Vanuit het Rijk wordt er ten aanzien van het basisonderwijs de komende jaren vooral gestuurd op taal en rekenen. De basisscholen gaan hier in mee. De inzet vanuit het WAP moet de komende jaren zijn om te blijven richten op de brede school gedachte.
Er is nog steeds een behoefte aan taalcursussen voor ouders. Deze cursussen moeten wel laagdrempelig zijn, bijvoorbeeld in de vorm van conversatiegroepen. De scholen in Nieuwland willen hier aan meewerken.

Wonen en veiligheid in de wijk

Als het gaat om de samenstelling van de woningvoorraad valt het op dat het aandeel eengezinswoningen in Nieuwland laag is (13% van de woningvoorraad, tegenover 30% in Schiedam). Er lijkt behoefte te zijn aan eengezinswoningen, zowel koop als huur. Dit kan onderzocht worden.
De aanpak van het alcohol- en drugsgebruik op straat van o.a. jongeren.
Er worden in de komende jaren nieuwbouwprojecten in Nieuwland opgeleverd (bijvoorbeeld Over het Water). Creëer tijdig een passend aanbod aan voorzieningen.

Ontmoeten in de wijk

Vanaf 2013 is er zoals het er nu naar uitziet geen geld meer voor cultuurparticipatie.
Het Wibautplein. Dit moet op termijn een mooi plein worden. In de tussentijd zal het plein een nuttige invulling moeten krijgen, waarbij ontmoeting centraal staat. Wellicht een stadslandbouw project, waarbij cultuur, educatie en participatie kunnen worden gecombineerd.
De participatie van allochtone bewoners en jongeren.

Kansen en wensen:

Verschillende scholen (zowel basis- als voortgezet onderwijs scholen) hebben aangegeven dat er gebruik gemaakt kan worden van ruimtes in de school of het schoolplein voor cursussen, wijkactiviteiten, bijeenkomsten, et cetera.
Het voormalige Lentiz gebouw aan de Nieuwe Damlaan kan een andere functie krijgen, bijvoorbeeld een bedrijfsverzamelgebouw.
Het Wenneker pand kan meer voor Nieuwland ingezet worden.
Openbare toiletten in Nieuwland, met name bij de metrostations.
Inzet van twee extra mobiele teams van de Lichtblauwe Brigade (met een directe lijn naar de politie) na 22.00 uur voor de hele stad, die overlastgevers aanspreken op hun gedrag.
Het activeren van moeders van kinderen uit de wijk om zich in te zetten voor bijvoorbeeld TOS.
Het meer inzetten van cultuur als middel voor sociale activering, zeker ook voor ouderen.
Cursussen voor ouderen (bijvoorbeeld een computer- of smartphonecursus).
In 2012 staan Turkije en Nederland stil bij 400 jaar onderlinge diplomatieke betrekkingen.

Februari 2012;

Adriaan van der Linden – gemeente Schiedam
Jeffrey Davidsz – Woonplus Schiedam
Thijs van Giezen – Jonge Honden